Josip Broz Tito umro je 4. maja 1980. godine, a njegova smrt pogodila je cijelu bivšu Jugoslaviju. I dan danas, o njegovom životu često isplivaju razni detalji. Ranije neispričane pričr iz epohe Jugoslavije su izašle na videlo, dajući novi uvid u istorijske događaje. Među ovim iskazima po svojoj odvažnosti i hrabrosti ističe se jedna figura: Slobodan Penezić Krcun. Uprkos ogromnom autoritetu poznatog državnika Josipa Broza Tita, koji je posedovao neviđenu sposobnost da ujedini mnoštvo pod parolom “bratstva i jedinstva”, Krcun mu je neustrašivo prkosio.
- Dok je Titova politika izazvala divljenje lidera širom nacija, vrlo malo se usudilo da ospori njegovu nadmoć. Međutim, Krcun se hrabro suprotstavio, odlučno proklamujući svoje neslaganje. Krcun, renomirani pojedinac, oličavao je suprotne ličnosti i kvalitete: snažnog revolucionara koji daje nezaustavljivo oružje, ali i brižnu očinsku figuru. On je bio glavni pokretač zloglasnog Odeljenja za zaštitu naroda Srbije, boemski ratnik vođen dubokim emocijama.
Krcun je prihvatio i komunističke ideale i dašak nacionalizma, ali je iznad svega ostao nepokolebljivo odan Srbiji. Krcun je 6. novembra 1964. godine tragično preminuo u saobraćajnoj nesreći na Ibarskoj magistrali u Šopiću kod Lazarevca. Uprkos upornim glasinama o nevaljanoj igri, nikada se nisu pojavili opipljivi dokazi koji bi potkrijepili ove navode.
- Ipak, čak i nakon skoro šest decenija, i dalje se šuška o zavjeri. Spekuliše se da je atentat navodno orkestrirao dugogodišnji predsednik Josip Broz Tito zbog Penezićeve nepopustljive lojalnosti srpskom narodu. U jeku rata, Krcun je preuzeo više uloga, uključujući partizanskog komesara, osnivača Srpske službe bezbednosti, ministra policije, potpredsednika i na kraju predsednika srpske vlade.
Penezićeva životna putanja ima trajni značaj jer pruža prozor u učešće Srbije u Drugom svetskom ratu i kasnije uspostavljanje onoga što je nadaleko poznato kao Titova Jugoslavija. Krcun je odigrao presudnu ulogu u razbijanju preostalih kvislinških jedinica i četničkih snaga, gušenju ustanaka, a kasnije i obraćanju pristalicama Informbiroa.
Njegovo rukovodstvo kao šefa Ozne, a potom i ministra unutrašnjih poslova Srbije, imalo je ogroman značaj. Usred Drugog svjetskog rata, sukob između dvije suprotstavljene frakcije otpora, odnosno četnika i partizana, razvio se na smrtonosni način. Zanimljivo je da su se obje grupe našle ujedinjene u borbi protiv Nijemaca. Međutim, 1943. godine, saveznici su donijeli stratešku odluku da se pridruže partizanskom pokretu, prepoznajući njegovu ključnu ulogu u osiguravanju njihove konačne pobjede u bivšoj Jugoslaviji.
Kao što istorija često pokazuje, pobednici su ti koji oblikuju narativ. Nakon rata, partizani su se suočili sa zastrašujućim zadatkom suočavanja sa velikim grupama odmetnika koji su se sklonili u šume, kao i rješavanja događaja koji su se dogodili u drugim republikama.
Penezić je na početku Drugog svjetskog rata imao 22 godine, dok je Tito, naprotiv, imao 48 godina. Kao 19-godišnji brucoš Poljoprivrednog fakulteta u Užicu, ovaj mladić je, kao i njegovi vršnjaci, svim srcem prihvatio revolucionarni komunistički pokret. Potaknut žarkom čežnjom za pravednošću, upleo se u žar protesta održanih u čast šestomjesečnog sjećanja na patrijarha Varnavu, što je rezultiralo njegovim hapšenjem 1937.
Intrigantno je primijetiti da je dvije decenije kasnije odigrao ključnu ulogu u olakšavanju izbora patrijarha Germana, poglavara Srpske pravoslavne crkve, za ministra policije. Na prvoj godini koledža, ne samo da se kretao kroz složenost visokog obrazovanja i zamršenosti zabavljanja, već se i potpuno uronio u revolucionarni pokret.
Njegov krajnji cilj bio je da bude autentičan i principijelan katalizator promjena. Za to vrijeme uzeo je nadimak Krcun, crpeći inspiraciju iz satiričnog strip lika iz cijenjenog časopisa Jež. Ovaj pseudonim mu je pružao štit anonimnosti do izbijanja rata. Alternativno, neki nagađaju da je nastanak ovog nadimka proizašao iz jedinstvenog zvuka koje su njegova koljena ispuštala tokom hodanja, povremeno ispuštajući škripu dok su se dodirivali.
Na stranicama svojih memoara, slikovito je ispričao strahote koje su se odigrale u Beogradu tokom bombardovanja, kao i priču iz prve ruke o pljački kojoj je prisustvovao. U nastojanju da izbegne haos koji je usledio, pridružio se grupi izbeglica koja je krenula ka Valjevu. Međutim, njihovo putovanje je naglo prekinuta salvom pucnjave njemačkih vojnika postavljenih iznad njih.
Pored autorovog živopisnog prikaza mučnih slika agonije, evidentna je i duboka antipatija prema Nemcima, osećaj koji je nastao tokom Prvog svetskog rata. Zanimljivo, on je spremno prihvatio izmišljenu priču svog brata da su Nemci 1918. žurno napustili Srbiju isključivo zbog njegovog rođenje. Dok ga ratni metež obuzima, on kreće na put ka jezgru Srbije, samom mestu njegovog porekla.
Nakon osvajanja Užica, on i njegovi drugovi “drugovi” kreću napred, prelazeći guste šume i visoke planine. Tokom čitavog rata priča se da je Titovu fotografiju nosio u unutrašnjem džepu svoje vojne uniforme. Krcun je ne samo aktivno učestvovao u brojnim bitkama, uključujući i onu na Sutjesci, već se i uspinjao u partijskim redovima.
Biografi primjećuju da je izgledao opuštenije u uniformi, iako se spominju povremeni viđanja u civilu. U ljeto 1944. godine, konkretno na ostrvu Vis, dobio je zadatak da osnuje Odsjek za zaštitu naroda u Srbiji, poznat i kao Ozna, koji je funkcionisao kao bezbjednosna i kontraobavještajna agencija za novoosnovanu Jugoslaviju.
Ovo odeljenje je bilo pod rukovodstvom njegovog pretpostavljenog Aleksandra Rankovića. Istorijski zapisi govore da je Krcun, kao najistaknutija ličnost Ozne u Srbiji, imao značajnu ulogu u ovom poduhvatu. Bez sumnje, jedno od najznačajnijih dostignuća novoformirane Jugoslavije bilo je hapšenje generala Dragoljuba Mihailovića, četničkog komandanta.
- Međutim, ni ova operacija nije prošla bez nesuglasica, jer je i sam Krcun iskazao poštovanje Mihailoviću. Mihailović se suočio sa teškim posledicama za svoje postupke tokom Drugog svetskog rata kada ga je jugoslovenski sud proglasio krivim za izdaju i rad zajedno sa nacističkom Nemačkom.
Ova presuda dovela je do njegove konačne smrti. Dok je Marković poštovao Mihailovićevu posvećenost kao vojnika i njegovu ljubav prema svojoj zemlji, gajio je ogorčenost prema njemu zbog njegovog protivljenja Titu i odanosti kralju. Markovićeva nesposobnost da prevaziđe ove pritužbe i ponudi oproštaj rasplamsala je u njemu snažnu žeđ za osvetom.
