Srbija je prepuna skrivenih građevina koje bi da se nalaze u nekom drugom delu sveta bile sve na listi zaštićenih starina i vrvele bi od posetilaca.U današnjem članku smo pažnju usmerili na jedno pravo skriveno blago koje se nalazi pored Knjaževca a Vi u nastavku pogledajte fotografije ove lepotice..
- Nedaleko od Knjaževca, u slikovitom selu Donja Kamenica, na obali Trgoviškog Timoka, smeštena je jedna od najzagonetnijih crkava u Srbiji. U podnožju Stare planine, Bogorodičina crkva vekovima krije tajne o svom poreklu i graditelju. Niko sa sigurnošću ne može da tvrdi kada je sagrađena – neki istoričari veruju da potiče iz 14. veka, drugi pak smatraju da je nastala kasnije ili čak ranije. Ne zna se ni kome je bila zadužbina – srpskom vlastelinu, bugarskom plemiću ili nekoj trećoj, još uvek nepoznatoj ličnosti.
Ovo mesto odiše misterijom koja traje stotinama godina. Nalazi se u regiji čije ime potiče od same Stare planine, planine starije od država, naroda i ljudskog pamćenja. Ceo ovaj bajkoviti kraj skriva brojne tajne, a među njima se posebno izdvaja neobična crkva koja svojim izgledom i istorijom privlači pažnju putnika i istraživača.
- Mnogi pokušaji da se otkrije njeno poreklo nisu dali konačan odgovor. Prema nekim pretpostavkama, Bogorodičina crkva je podignuta na nalog vojvode despota Lazara Brankovića ili Mihaila Anđelovića, ali istorijski izvori osporavaju ove tvrdnje, ukazujući na to da oni možda nisu vladali ovim prostorom. Čuveni austrijski putopisac Feliks Kanic beleži da je crkva podignuta u vreme despota Đurđa Brankovića, ali ta hipoteza je u neskladu s tvrdnjom da je sagrađena u 14. veku, budući da je Đurađ Branković vladao tek od 1427. godine.
U priprati crkve mogu se videti zidne slike na kojima je oslikan ktitor po imenu Mihailo. Ostaje nejasno da li je reč o Mihailu Anđeloviću ili možda o Mihailu Abogoviću, kako se pominje u nekim drugim izvorima. Na natpisima na grčkom jeziku spominje se „Mihail despot“, sin „Mihaila cara“, kao i njegova supruga Jelena, ćerka despota Petra, dok su na freskama prikazana i njihova deca. Nažalost, lica nekih figura su uništena, što se najverovatnije dogodilo tokom turskih pohoda na ove prostore.
- Posebnu pažnju privlači freska skrivena na tavanu crkve, do kojeg se dolazi uskim prolazom uz pomoć merdevina. Na slici se može uočiti figura koja podseća na Bafometa – zagonetnu i mističnu figuru sa glavom jarca koja se povezuje s okultizmom. Ovaj detalj je podstakao pojedine istraživače da iznesu teorije prema kojima su crkvu možda podigli bogumili, slovenski jeretici, ili čak templari koji su se, posle raspuštanja reda, razbežali po Evropi.
Ipak, najzanimljiviji aspekt crkve je njena arhitektura. Istočni deo građevine tipičan je za pravoslavne hramove Balkana, dok zapadna strana odaje utisak nemačke gotičke crkve ili malog francuskog zamka. U arhitekturi su prisutni motivi romaničkog i moravskog stila, a skladna kombinacija različitih elemenata čini ovaj hram jedinstvenim. Posebno su upečatljiva dva barokna tornja, kakva su retkost na tlu Srbije. Neki stručnjaci smatraju da su oni rezultat uticaja ugarske i transilvanijske umetnosti i arhitekture.
- Freske unutar crkve su podjednako fascinantne. U prizemlju su oslikani vladari i sveti ratnici na konjima, među kojima su Sveti Teodor Stratilat i Sveti Teodor Tiron, što dodatno podstiče teorije o povezanosti sa templarima. U oltarskom delu prikazana je Bogorodica sa Hristom i anđelima, kao i prizori poput „Tajne večere“, „Blagovesti“, „Uspenja“, kao i likovi svetitelja Svetog Nikole i Svete Petke. Prikazi su izrađeni tehnikom „al tempera“ i odlikuju se izrazitim naturalizmom.
Arheološka istraživanja potvrdila su postojanje nekropole oko crkve sa sedamdesetak grobova, što dodatno svedoči o istorijskom značaju ovog mesta. Danas je Bogorodičina crkva u Donjoj Kamenici zaštićena kao kulturno dobro od velikog značaja. Ona i dalje okuplja vernike na bogosluženjima i predstavlja važan duhovni centar ovog kraja.
- Ako putujete kroz istočnu Srbiju i odlučite da istražite lepotu Stare planine, nemojte propustiti priliku da posetite ovaj dragulj srpske srednjovekovne baštine. Na samo 15 kilometara od Knjaževca, na starom vojnom putu između Pirota i Vidina, u tišini Donje Kamenice, čeka vas crkva koja svojom veličinom i izgledom svedoči o prošlim vremenima i mnogim neispričanim pričama.
